28 maja 2025 r. w Krakowie odbyły się dwa ważne międzynarodowe wydarzenia. Pierwszym z nich było Walne Zgromadzenie CECOP - Europejskiej Konfederacji Spółdzielni Przemysłowych i Usługowych. Oprócz podsumowania dotychczasowej działalności, członkowie CECOP podjęli dwie ważne dla przyszłości organizacji decyzje. Jedną z nich była restrukturyzacja systemu składek członkowskich, drugą - wybór nowych władz - Rady oraz Prezydenta. Funkcję Prezydenta ponownie powierzono Giuseppe Gueriniemu, reprezentującemu silny ruch spółdzielczy z Włoch. Natomiast ze strony polskiego sektora spółdzielni pracy do Rady CECOP zostali wybrani: Prezes Zarządu ZLSP Janusz Paszkowski oraz Zastępca Prezesa Zarządu ZLSP Bożena Piaskowy.
Wydarzeniem towarzyszącym Walnemu Zgromadzeniu było międzynarodowe seminarium zatytułowane „Model spółdzielczy w erze raportowania zrównoważonego rozwoju – wartości, które budują lepszy świat”. Wydarzenie zorganizowane zostało w ramach Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej przez Związek Lustracyjny Spółdzielni (ZLSP), we współpracy z CECOP oraz Ogólnopolskim Związkiem Rewizyjnym Spółdzielni Socjalnych (OZRSS). Seminarium było również częścią obchodów ogłoszonego przez ONZ Międzynarodowego Roku Spółdzielczości 2025 pod hasłem „Spółdzielnie budują lepszy świat”.
Wydarzenie miało miejsce w siedzibie ZLSP a na Sali zgromadziło się blisko 80 przedstawicieli polskiego i europejskiego sektora spółdzielczego, sektora ekonomii społecznej, władz publicznych – rządowych i samorządowych oraz środowiska naukowego.
Oficjalne otwarcie
Wydarzenie rozpoczęli Janusz Paszkowski, prezes ZLSP, oraz Giuseppe Guerini, prezes CECOP, podkreślając rolę spółdzielni jako naturalnych partnerów w realizacji zasad ESG i wspólnych europejskich celów zrównoważonego rozwoju.
Ramy unijne: od CSRD do VSME
Pierwsze merytoryczne wystąpienie online wygłosiła Elisa Bevilacqua, starsza menedżerka techniczna w EFRAG. Przedstawiła ramy dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) oraz nowe dobrowolne standardy raportowania ESG dla MŚP – tzw. VSME (Voluntary Sustainability Standards for Non-listed SMEs). Podkreśliła, że choć wiele spółdzielni nie jest formalnie zobowiązanych do raportowania, coraz częściej wymaga się od nich dowodów na zaangażowanie w kwestie zrównoważonego rozwoju w relacjach z klientami, partnerami, czy przy zamówieniach publicznych.
Perspektywa sektora spółdzielczego: Diana Dovgan (CECOP)
Diana Dovgan, sekretarz generalna CECOP, wskazała, że raportowanie ESG nie powinno być traktowane jako obowiązek, ale jako narzędzie poprawy wpływu przedsiębiorstwa na środowisko i społeczeństwo. Podkreśliła, że spółdzielnie mają w tym zakresie ogromny potencjał – z racji swojej tożsamości i wartości, które od dawna realizują w praktyce. Dovgan przedstawiła konkretne przykłady działań: audyty spółdzielcze w Polsce, Francji i Włoszech, czy społeczne bilanse wdrażane przez włoskie i hiszpańskie spółdzielnie. Wskazała również na przykład Francji, gdzie sektor budowlany SCOP BTP wypracował własny certyfikat CSR, ułatwiający dostęp do zamówień publicznych.
Praktyczne doświadczenia z Europy
W części poświęconej dobrym praktykom wystąpili:
- Francesca Zarri z Consorzio Nazionale Servizi (Włochy), która zaprezentowała narzędzia i metodologie wykorzystywane w raportowaniu kwestii środowiskowych i społecznych przez włoskie spółdzielnie usługowe.
- Jon Olaizola Alberdi, doktorant Uniwersytetu Mondragon, opowiedział o podejściu jednej z największych spółdzielczych korporacji świata – Mondragon – do wdrażania zasad ESG. Podkreślił, że Mondragon nie tylko integruje zasady zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu i strategii, ale robi to w zgodzie z demokratycznymi wartościami i udziałem członków.
W tej części uczestnicy mieli możliwość zadawania pytań i dzielenia się własnymi doświadczeniami.
Debata: co dalej w Polsce?
W ostatniej części seminarium odbyła się debata pt. „Wyzwania i szanse dla spółdzielni w kontekście raportowania zrównoważonego rozwoju”, w której udział wzięli:
- Cezary Miżejewski (Prezes Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych)
- Julia Koczanowicz-Chondzyńska (Prezeska Fundacji Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych)
- Rafał Krenz, (Dyrektor ds. Innowacji PLZ / CoopTech Hub).
Uczestnicy zwrócili uwagę, że spółdzielnie społeczne mają ESG „w swoich genach”, ale potrzebują odpowiedniego wsparcia – zarówno narzędziowego, jak i instytucjonalnego – by móc skutecznie raportować swoje działania. Podkreślano, że ESG to szansa na umocnienie spółdzielni jako partnera w zamówieniach publicznych, w systemie finansowania i w ekosystemie gospodarki społecznej.
Debatę moderowała i podsumowała Joanna Brzozowska-Wabik.
Podsumowanie
Seminarium udowodniło, że raportowanie ESG nie jest jedynie obowiązkiem – może być realnym narzędziem rozwoju i promocji dla spółdzielni. Wymiana międzynarodowych doświadczeń pokazała, że spółdzielnie z różnych krajów mają już wypracowane skuteczne modele raportowania, które mogą służyć także jako inspiracja dla Polski. Kluczem do sukcesu będzie wdrożenie odpowiednich, prostych narzędzi oraz promocja wspólnych standardów.
Zarówno prezentacje jak i samo wydarzenie spotkały się z niezwykle dobrym odbiorem wśród polskich i europejskich organizacji. Do tej pory napływają do ZLSP indywidualne podziekowania za doskonałą organizacje i wysoki poziom merytoryczny.
