Pozyskanie zewnętrznych środków finansowych na rozwój spółdzielni to od wielu lat jedna z głównych bolączek ruchu spółdzielczego. Już w 2001 roku Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy powołał Spółdzielczy Fundusz Inwestycyjny, przemianowany następnie na Fundusz Pomocy Spółdzielniom. Do dnia dzisiejszego spółdzielnie zaciągnęły 39 pożyczek na łączną kwotę ponad 2,5 miliona złotych.
Związek był również od początku obecny przy pracach związanych z powołaniem Funduszu Ekonomii Społecznej, który formalnie został uruchomiony w styczniu 2013 r. Spółdzielnie pracy zostały wymienione na 1 miejscu wśród beneficjentów tego programu, co wynikało z ich przynależności do sektora ekonomii społecznej. Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych zostało wybrane na Pośrednika Finansowego, a ZLSP stało się partnerem TISE we wsparciu spółdzielni w procesie starania się o pożyczki.
W czerwcu 2018 roku ZLSP podjął decyzję o przeprowadzeniu badania wśród 27 spółdzielni pracy, które do tego czasu skorzystały z pożyczki (podpisano łącznie 52 umowy pożyczkowe). Spółdzielnie te zostały zaproszone do wypełnienia ankiety internetowej, która zgromadziła 19 odpowiedzi, co stanowi 70 % zwrotu. Następnie 9 przedsiębiorstw zostało wylosowane do indywidualnego wywiadu telefonicznego. Pełny raport z badań został opublikowany w maju 2019 roku i można się z nim zapoznać TUTAJ. Dzisiaj prezentujemy Państwu skrót z badań, zachęcając do zapoznania się z nim.
Głównym celem, jaki przyświecał Zarządowi Związku w podjęciu decyzji o przeprowadzeniu badań, była potrzeba zapoznania się z oceną Prezesów spółdzielni w zakresie wpływu pożyczki na rozwój spółdzielni oraz na podejście do zwrotnych instrumentów finansowych w ogóle. Warto tu podkreślić, że Prezesi są absolutnie zgodni co do tego, że oferta niskooprocentowanych pożyczek z ES Funduszu otworzyła zupełnie nowe możliwości do rozwoju spółdzielni, niektórzy określają to mianem „kopa rozwojowego”. 100 % spółdzielni zadeklarowało, że gdyby mogło cofnąć czas, podjęłyby tę decyzję ponownie. Najważniejsze efekty widoczne dla spółdzielni to unowocześnienie sposobu świadczenia usług lub wytwarzania produktów, poprawa kondycji oraz płynności finansowej, dostosowanie aktualnych miejsc pracy do wymogów rynku a także rozszerzenie zakresu działalności poprzez wprowadzenie nowych produktów lub usług.
Powyższa ocena jest o tyle istotna, że jak wykazano w badaniach, blisko 58 % spółdzielni wcześniej w ogóle nie podejmowało decyzji o staraniu się o kredyt. Jako główne powody takiego stanu rzeczy podają brak potrzeb w zakresie inwestycji, zbyt wysokie oprocentowanie jak również brak wystarczającego zabezpieczenia, którego wymagał bank. Ten ostatni czynnik był również głównym powodem odrzucenia wniosków kredytowych niektórych spółdzielni, które jednak podjęły takie starania. Prowadzi nas to do analizy głównych powodów, dla których spółdzielnie zdecydowały się zaciągnięcie pożyczki z TISE. Zabezpieczenie w formie weksla in blanco, ewentualnie zastaw na rzeczach zakupionych w ramach pożyczki był jednym z nich. Pozostałe to bardzo korzystne oprocentowanie, łatwość dostępu, fakt, że strata na działalności gospodarczej w poprzednich latach nie dyskwalifikowała spółdzielni z możliwości starania się o środki, brak dodatkowych opłat i prowizji.
Ewidentnie doświadczenia związane z ES Funduszem wpłynęły na większą skłonność spółdzielni do rozważania realizacji dalszych wydatków rozwojowych. Aż 79 % z nich planuje ponoszenie ich w ciągu najbliższych 2 lat. Z tej grupy aż 58 % planuje sfinansować je z Funduszu Ekonomii Społecznej. Najczęściej planują sfinansować zakup maszyn i/lub wyposażenia, adaptację i remont budynków oraz zakup towarów i/lub materiałów do produkcji lub świadczenia usług. Pokrywa się to również z celami na jakie w większości spółdzielnie przeznaczyły środki z zaciągniętych pożyczek.
Spółdzielcy pytani o to, skąd dowiedzieli się o możliwości pozyskania pożyczki, najczęściej wskazywali na Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy, przy czym zdecydowanie najwięcej odpowiedzi uzyskały spotkania Klubu Prezesa i Głównego Księgowego jako źródło wiedzy na ten temat. Ponieważ ten kanał informacji wydaje się być najbardziej skuteczny, wykorzystamy go również do prezentacji wyników z badań. Już dzisiaj zapraszamy Państwa na spotkania Klubu, które odbędą się IV kwartale br. Zostanie na nich przedstawiona prezentacja z kluczowymi wynikami badań i wnioskami.
Zachęcamy również do zapoznania się ze skróconą wersją raportu, którą można pobrać TUTAJ.
Joanna Brzozowska-Wabik
