Z okazji Międzynarodowego Dnia Spółdzielczości przypominamy o działaniach podejmowanych przez Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy (ZLSP) i zachęcamy do włączenia się w realizację podejmowanych inicjatyw, które pozwolą poprawić klimat dla spółdzielni i zwrócą uwagę na ich zasoby, a szczególnie ich członków (kompetentnych i solidnych pracowników, doświadczonych fachowców), ofertę, potrzeby i działania wynikające z idei i zasad spółdzielczych, kierunków nakreślonych przez Międzynarodowy Związek Spółdzielczy (MDS) zmierzające do poprawy życia na naszej planecie.
W 2016 r. Międzynarodowy Związek Spółdzielczy rozpoczął kampanię www.Coopsfor2030.coop, aby pokazać zaangażowanie spółdzielni w cele zrównoważonego rozwoju ONZ i świętować wspólny wkład w uczynienie świata lepszym. Spółdzielnie jako:
- podmioty gospodarcze tworzą możliwości zatrudnienia, prowadzenia działalności zmierzającej do zaspokojenia potrzeb swoich członków/ klientów i generowania dochodów,
- przedsiębiorstwa nastawione na ludzi przyczyniają się do sprawiedliwości społecznej,
- instytucje demokratyczne są kontrolowane przez swoich członków, odgrywają wiodącą rolę w społeczeństwie i społecznościach lokalnych.
Obchodom MDS w 2019 roku towarzyszy przesłanie, że spółdzielnie są przedsiębiorstwami skoncentrowanymi na ludziach, charakteryzującymi się demokratyczną kontrolą, które priorytetowo traktują rozwój ludzki i sprawiedliwość społeczną w miejscu pracy[1].
Wpisując się w obchody 97 Międzynarodowego Dnia Spółdzielczości ZLSP chce wszystkim uświadamiać, że dzięki wartościom, zasadom i strukturom zarządzania, spółdzielnie mają zrównoważony rozwój i odporność oraz troszczą się o społeczność lokalną, w tym swoich członków/pracowników, ich rodziny i swoich klientów.
Spółdzielnie pracy zrzeszone w ZLSP działają w różnych sektorach (handel, produkcja, branża odzieżowa, kosmetyka i fryzjerstwo itp.). Mają na celu dostarczanie towarów i usług o wysokiej jakości w odpowiedzi na zmieniające się zapotrzebowanie rynku, przy jednoczesnym tworzeniu stabilnych miejsc pracy, gdzie każdy członek znajdzie dla siebie satysfakcjonujące zajęcie. Zatrudnienie spółdzielcze nie jest zjawiskiem marginalnym. Według ostatnich szacunków spółdzielnie na całym świecie zatrudniają lub są głównym źródłem dochodu dla ponad 279 milionów ludzi - prawie 10% całkowitej populacji ludzi pracujących[2].
Obecnie w Polsce w 9200 spółdzielniach zrzeszonych jest ponad 8 mln członków, a zatrudnienie znajduje ponad 400 tys. osób[3]. GUS na koniec 2017 r. przeprowadził badania w wybranych typach spółdzielni (socjalne, pracy, inwalidzkie) i wykazał, że zatrudniały na podstawie umowy o pracę łącznie 36,3 tys. osób, w tym dla 34,6 tys. było to główne miejsce pracy. Największa część pracowników etatowych zatrudniona była w spółdzielniach niewidomych i inwalidów (16,2 tys.). Średnio na jedną spółdzielnię tego rodzaju przypadało 122 osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Spółdzielnie pracy zatrudniały 14,6 tys. osób, co dawało przeciętnie na jeden podmiot 33 pracowników etatowych.[4]
ZLSP chce, aby spółdzielnie w nim zrzeszone były firmami XXI wieku, stąd oprócz podstawowej działalności statutowej (lustracja, doradztwo, prowadzenie archiwów) prowadzi szkolenia, inicjuje współpracę z uczelniami wyższymi, aby spółdzielcy mogli podnosić swoje kwalifikacje i zdobywać niezbędne kompetencje.
ZLSP również prowadzi działania w obszarze integracji środowiska spółdzielczego i lokalnego m.in. poprzez organizowane co kwartał spotkania Klubu Prezesa i Głównego Księgowego. Są one okazją do zdobycia nowych kontaktów, pogłębienia wiedzy, wymiany doświadczeń oraz dobrym narzędziem promocji spółdzielczości w środowisku lokalnym w tym wśród przedstawicieli przedsiębiorców-biznesu.
Od kilku lat ZLSP jest także partnerem Towarzystwa Inwestycji Społeczno Ekonomicznym (TISE) i wspiera spółdzielnie w pozyskiwaniu preferencyjnych pożyczek, co jest możliwe dzięki temu, że spółdzielnie pracy zostały zaliczone do podmiotów ekonomii społecznej uprawnionych do korzystania ze wsparcia dofinansowanego ze środków UE.
Aktywne uczestnictwo w gremiach skupiających podmioty ekonomii społecznej pozwala śledzić wszystkie inicjatywy, które mają także przełożenie na działanie spółdzielni w Polsce. ZLSP uczestniczył w konsultacjach „Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej do 2023 roku. Ekonomia Solidarności Społecznej”, który został przyjęty jako dokument, Rozporządzeniem w dniu 31 stycznia 2019 r. (MP z dn.27.02.2019 poz. 214).
Środowisko działaczy spółdzielczych reprezentujących spółdzielnie pracownicze i społeczne (spółdzielnie pracy, socjalne, rzemieślnicze, inwalidów i niewidomych, uczniowskie i kooperatywy spożywcze) zwróciło się do Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej II kadencji (KKRES) z prośbą o znaczące zwiększenie roli spółdzielczości w działaniach związanych z obszarem ekonomii społecznej i solidarnej w przygotowywanych dokumentach. We wniosku stwierdzono m.in., że z uwagi na swoje partycypacyjne i reintegracyjne podejście, spółdzielczość pracownicza i społeczna powinna stać się trwałym fundamentem polskiego sektora ekonomii społecznej. W/w dokumencie podkreślono też, że jednym z działań, które należy uznać za priorytetowe jest przywrócenie rangi spółdzielczego etosu pracy opartego o polskie tradycje i wartości spółdzielcze. Wskazano, że solidarne społeczeństwo, to również silne spółdzielnie zrzeszające mieszkańców, które w duchu wspólnotowości i kooperacji mogą zmieniać obraz Polski na lepsze. Wniosek został zaprezentowany 18 czerwca 2019 r. w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, gdzie odbyło się spotkanie KKRES, którego tematem była m.in. dyskusja nad miejscem ekonomii społecznej w kolejnym okresie programowania, rolą poszczególnych podmiotów i zakresem zadań. Złożony w/w wniosek jest głosem w dyskusji podczas odbywających się konsultacji nad propozycjami dotyczącymi miejsca ekonomii społecznej w nowym okresie programowania 2020+. W kontekście toczonych dyskusji dla spółdzielni ważnym wydaje się: Cel. 2 - Zwiększenie roli ekonomii społecznej i solidarnej w polityce rozwoju społecznego i świadomości obywateli, gdzie przewiduje się: „Budowanie pozytywnego wizerunku ekonomii społecznej jako przedsięwzięcia biznesowego i oddziałującego społecznie”. Można zaryzykować stwierdzenie, że wpisuje się to w kierunki działań dla spółdzielczości wyznaczone na ostatnim Kongresie Spółdzielczości Polskiej.
Aktywne uczestnictwo polskich spółdzielni i działaczy spółdzielczych, do czego serdecznie zachęcamy, w różnych lokalnych inicjatywach społecznych, w tworzeniu planów regionalnych i krajowych udział w konsultacjach stwarza szansę, że wspólnym wysiłkiem przekonamy wszystkich, że spółdzielnie istnieją i są nie tylko firmą działającą w określonej branży czy regionie, ale przede wszystkim znaczącym partnerem realizującym zadania zmierzające do poprawy otaczającej nas rzeczywistości. Spółdzielnie realizując wartości i zasady spółdzielcze dbają o dobro i rozwój swoich członków, środowisko lokalne co jest przesłaniem dla spółdzielni od 2012 r. na całą dekadę – „Spółdzielnie budują lepszy świat”.
Anna Bulka
[1] https://www.ica.coop/en/events/international-day-cooperatives
[3]https://www.krs.org.pl/index.php/ruch-spodzielczy-sp-1235027509/ruch-spodzielczy/spodzielczo-w-unii-europejskiej
[4] Spółdzielnie jako podmioty ekonomii społecznej w 2017 r. https://bip.stat.gov.pl/dzialalnosc-statystyki-publicznej/projekty-unijne-w-statystyce/zintegrowany-system-monitorowania-sektora-ekonomii-spolecznej-zsmses/wyniki-badan/spoldzielnie-jako-podmioty-ekonomii-spolecznej-w-2017/
