Założeniem Projektu jest przekazanie hiszpańskich doświadczeń w kontekście ratowania miejsc pracy w przedsiębiorstwach, którym grozi bankructwo lub w których właściciel przechodzi na emeryturę, poprzez tworzenie spółdzielni pracy.

Szacuje się, że w Hiszpanii istnieje ponad 100 przedsiębiorstw powstałych w wyniku przekształceń w spółdzielnie. Jednak wciąż potrzeba większego usystematyzowania i przeanalizowania tego rodzaju danych w trakcie trwania Projektu.

Przedstawiciele spółdzielczych organizacji europejskich i hiszpańskich spotkali się w Murcji w Hiszpanii, aby wspólnie omówić kwestię akcjonariatu pracowniczego (firmy przekształcone w spółdzielnie) w ramach europejskiego Projektu „Saving Jobs!”.

Założeniem projektu jest przedstawienie istotnych, z historycznego punktu widzenia, hiszpańskich doświadczeń w przeprowadzaniu akcjonariatu pracowniczego i przekazanie tych doświadczeń innym krajom, które ich nie mają. Jednocześnie, Projekt pomaga autonomicznym regionom Hiszpanii w usystematyzowaniu danych i w ich gromadzeniu.      

Czym jest „akcjonariat pracowniczy”?

„Akcjonariat pracowniczy” ma miejsce wtedy, gdy tradycyjna własność przedsiębiorcza przechodzi w ręce pracowników, przekształcając firmę w spółdzielnię. Może się to stać w wyniku bankructwa firmy – wtedy pracownicy przejmują nad nią kontrolę, lub w sytuacji gdy właściciel firmy przechodzi na emeryturę nie pozostawiając po sobie następcy – wtedy pracownicy wykupują firmę. Istnieją oczywiście też inne przyczyny.

W Hiszpanii, w latach 60-tych, wiele przedsiębiorstw było zamykanych. Pracownicy przez wiele miesięcy, zanim doszło do bankructwa firmy, nie otrzymywali wynagrodzeń, niemniej jednak wielu z nich zdecydowało się przejąć przedsiębiorstwa, w których pracowali i udało im się przywrócić działalność na nowo, posługując się spółdzielczymi metodami. Wśród wielu środków legislacyjnych, jeden miał szczególny wpływ na wzrost liczby powstających spółdzielni. Rząd Hiszpański umożliwił otrzymanie jednorazowego wsparcia finansowego dla bezrobotnych z przeznaczeniem na wykup firm i rozpoczęcia od nowa działalności biznesowej. COCETA (Hiszpańska Federacja Spółdzielni Pracy) wyliczyła, że obecnie w ten sposób stanęło na nogi ponad 100 przedsiębiorstw. Wciąż jednak jest wiele do zrobienia w tej kwestii. Należy usystematyzować zbieranie danych i trzeba zastanowić się nad wprowadzeniem bardziej innowacyjnych przepisów prawa.      

Murcja jest jednym z hiszpańskich miast, w których akcjonariat pracowniczy dominuje. Z tego właśnie powodu Autonomiczny Region Murcji został wybrany na miejsce spotkania w ramach Projektu, aby zapoznać europejskich Partnerów z różnymi doświadczeniami spółdzielni oraz z doświadczeniami polityków i personelu administracyjnego pracującego w Radzie Miejskiej Murcji.    

Podczas konferencji prasowej, która odbyła się na klika dni przed spotkaniem Partnerów Projektu, Pan Juan Antonio Pedreño, Prezydent COCETA i UCOMUR (Związku Spółdzielni Pracy Regionu Murcji) powiedział, iż „Murcja jest numerem jeden na szczeblu europejskim w przeprowadzaniu akcjonariatu pracowniczego ze względu na przedsiębiorczy charakter regionu i ze względu na możliwość osiągania kompromisu z samorządem regionalnym w trudnych momentach”. Dodał również, iż „sukces ten nie byłby możliwy gdyby nie uznanie przez społeczeństwo potrzeby pomocy jaką UCOMUR udziela tym przedsiębiorstwom”.

Spotkanie i Seminarium Partnerów Projektu

Na tym spotkaniu, Partnerzy Projektu wraz z hiszpańskimi ekspertami mieli okazję wspólnie przeanalizować zróżnicowane sytuacje w swoich krajach.

W dalszych etapach europejscy Partnerzy Projektu „Saving Jobs!” otrzymają bezpośrednią pomoc przy wypracowaniu i rozwinięciu lokalnej strategii szkoleniowej w ich krajach. W tym celu, hiszpańscy eksperci odwiedzą i przeprowadzą szkolenia w każdym kraju biorącym udział w projekcie, ale też poprowadzą szkolenia online. Ponadto, przygotują zestaw narzędzi służących do przekształceń przedsiębiorstw w spółdzielnie w formie przewodników i podręczników.      

Podczas Seminarium, Pan Javier Sanz, dyrektor Elkar-Lan, spółdzielczego przedsiębiorstwa szkoleniowego w Kraju Basków powiedział, że „wiele Autonomicznych Społeczności w Hiszpanii powinno w lepszy sposób rozwinąć i ukierunkować swoje prawodawstwo”. Dodał, iż „na całym obszarze Hiszpanii nie ma ujednoliconego prawa, tylko wiele rozdrobnionych praw rozpostartych na całym terenie tego kraju”.  

Pan Javier Sanz wyraził również słowa krytyki mówiąc, że „rzadko się zdarza, aby Komisja Europejska wygłaszała lub przekazywała zalecenia na rzecz promowania akcjonariatu pracowniczego oraz spółdzielni”. Kontynuując wyjaśnił, iż jednostki spółdzielcze powinny dokładnie i przejrzyście wyjaśniać powód, dla którego pracownicy powinni być zainteresowani wykupem przedsiębiorstw, dając za podstawowy przykład to, iż „zostaną panami własnego losu”. Na koniec zaznaczył, że nie wszystkie przedsiębiorstwa w kryzysie powinny przekształcić się w spółdzielnie: „Jeśli jakieś przedsiębiorstwo nie ma szans na rozwój działalności gospodarczej, to nie opłaca się przekazywać go pracownikom, tylko należy je zamknąć. Innymi słowy, musimy mieć szczególnie na uwadze rentowność takiego przedsiębiorstwa”.

Spośród europejskich Partnerów Projektu, Pani Alice Warton, reprezentująca Cooperatives UK z Wielkiej Brytanii, wyjaśniła, że w jej kraju brakuje określonych ram prawnych dla spółdzielni pracy. Przed tym samym problemem stoi Dania. Jednak zarówno Cooperatives UK i Kooperationen chcą czerpać wiedzę z hiszpańskich doświadczeń i przykładów przekształceń biznesowych w formę spółdzielczą.

W trakcie spotkania, głos zabrali również eksperci w dziedzinie akcjonariatu pracowniczego i przekształceń biznesowych, reprezentujący różne hiszpańskie organizacje zaangażowane w Projekt tj. UCOMUR (Związek Spółdzielni Pracy Regionu Murcji), FEVECTA (Federacja Spółdzielni Pracy Regionu Walencji), FAECTA (Federacja Spółdzielni Pracy Regionu Andaluzji), FCTC (Federacja Spółdzielni Pracy Regionu Katalonii) i ANEL (Związek Przedsiębiorstw Ekonomii Społecznej Regionu Nawarry).

Hiszpańscy przedstawiciele zgodzili się, że istnieje potrzeba stworzenia nowego prawa w Hiszpanii służącego przekształceniom przedsiębiorstw w spółdzielnie. Odnosili się również w swoich wypowiedziach do problemów, które są często spotykane w trakcie przeprowadzania przekształceń. Przykładowo, pracownicy dowiadują się bardzo późno o bankructwie swojego przedsiębiorstwa i mają bardzo niewiele czasu na przygotowanie się do przejęcia przedsiębiorstwa. W niektórych społecznościach regionalnych istnieje określone wsparcie samorządowe, niemniej jednak wciąż nie jest to wystarczające i potrzeba tego wsparcia więcej i to z różnych źródeł.

Na zakończenie, Pani Carmen Pastor, ekspert w dziedzinie akcjonariatu, profesor na wydziale Prawa Handlowego i Przepisów Prawa na Uniwersytecie Alicante, wyjaśniła, że „publiczni wierzyciele (Ubezpieczyciele, Urząd Skarbowy, itp.) stanowią największą przeszkodę w trakcie przywracania stanu funkcjonalności przedsiębiorstwom”.